DROGA ROŚLIN (18) Zadrzewienia karmiące

Zakup sadzonek na szkółkach jest zawsze limitowany aktualnie dostępnymi gatunkami, ale
dążyliśmy do zasygnalizowania wszystkich warstw niezbędnych w zadrzewieniu karmiącym i
dla ustalenia potrzeb w uzupełnianiu zestawu gatunków w następnych latach. Jak wynika z
prostej analizy, na naszej powierzchni powinny znaleźć się w następnych etapach sadzenia
wzbogacone warstwy okrywające glebę i glebowe, a może też więcej pnączy. Zapewne
pojawią się także inne gatunki roślin w drodze naturalnego obsiewu i staną się
najprawdopodobniej stałym elementem zadrzewienia.

Wątpliwości i pytania uczestników dotyczyły bardzo dużej gęstości sadzenia. Jest ona
podyktowana naturalnymi wzorcami jakie można było obserwować tuż obok. Wzorce te nie wszystkich przekonywały, gdyż panuje ciągle nawyk wyższej oceny dla „przemyślanej” i „estetycznej” formy sadzenia roślin przez ludzi. Podobają się ciągle – rzędy, izolowane rabatki, nasadzenia parkowe i ozdobne sadzenie pojedynczych drzew w dużym oddaleniu od siebie. Te sposoby sadzenia nie odzwierciedlają trwałych środowisk roślinnych o zdolnościach do samoregulacji, obrony przed zgryzaniem, ochrony gleby przed wysychaniem i erozją, maksymalnemu wykorzystaniu miejsca i zapewnienia dużej bioróżnorodności i tworzenia biogrup i gildii wspierających się wzajemnie roślin, co odpowiada potrzebom naszych czasów. Funkcją dodatkową zadrzewień karmiących wzorowanych na naturze jest koncentracja owoców i innych pożytków roślinnych, a także różne pory ich dojrzewania, co jest dodatkowym, ale nie mniej ważnym celem tego przedsięwzięcia.

„Miska Zuni” jest tradycyjnym sposobem na proste przechwytywanie i magazynowanie
wody, który stosowali pierwotnie Zuni, amerykański rdzenny lud, żyjący na pustyniach i
półpustyniach. Polega on na wykorzystaniu i przystosowaniu naturalnych wgłębień w
powierzchni ziemi i wypełnianiu ich kamieniami i grubym żwirem dla spiętrzania i
przekierowywania wody płynącej rwącymi strumieniami po powierzchni ziemi w wyniku
ulewnych deszczy. Woda jest deponowana w warstwach kamieni wypełniających wgłębienie
w ziemi i zyskuje czas na wnikanie w glebę pod nimi.
„Miski Zuni” stanowią zazwyczaj gęsty system, który sprawnie wychwytuje wodę na dużych
obszarach i pozwala na rozwijanie się bogatszej w tych miejscach szaty roślinnej. Ten
tradycyjny sposób ochrony przed długotrwałymi niedoborami wody i erozją wywoływaną
krótkimi okresami deszczy nawalnych, został rozbudowany przez Billa Zeedyka w techniczne
rozwiązania stosowane w USA i nazywane – strukturami Zeedyka.
Zainicjowanie znacznie uproszczonej formy „Miski Zuni” na powierzchni naszego
zadrzewienia, miało charakter poglądowy dla uzmysłowienia faktu, że nawet na bardzo
niewielkiej powierzchni mamy do czynienia z rozmaitymi niszami ekologicznymi. Sądząc po
historii terenu działania, bardziej niż „Miski Zuni” byłoby potrzebne wybudowanie tam
płytkiego stawu z rowami rozprowadzającymi wodę i budującymi zróżnicowane siedliska.
Wymaga to jednak uważnej obserwacji przyrody i decyzji administracyjnych.

Pora sadzenia jaką przyjęliśmy okazała się bardzo dobra, gdyż niskie temperatury i duża wilgotność gleby sprzyjają przetrwaniu posadzonych roślin do wiosny, a jesień, zima i wczesna wiosna są też czasem zakorzeniania się sadzonek bez wydatkowania energii na wzrost i wytworzenie aparatu asymilacyjnego.

Zagrożeniem dla przetrwania zainicjowanego zadrzewienia karmiącego jest duża ilość dzikiej zwierzyny, która z pewnością w przypadku sarny i zająca, potraktuje nasze działania jako serwowanie nowej, atrakcyjnej potrawy. Przewidując to, zastosowaliśmy mechaniczne sposoby zabezpieczenia drzewek w postaci siatkowych tub do osłony pni oraz sposoby częściowo naturalne w postaci przykrycia części roślin ciernistymi gałęziami pozyskanymi z tarniny i ałyczy. Dla tego samego celu wprowadziliśmy specjalny sposób rozmieszczenia gatunków krzewów silnie kolczastych jak berberys, jeżyna i pigwowiec, które mają bronić dostępu do bardziej bezbronnych gatunków. Wiosenna lustracja stanu wprowadzonych roślin pozwoli na wyciągniecie wniosków i skorygowanie planu następnych akcji sadzenia i zabezpieczania zadrzewienia karmiącego, a także rozmieszczenia grządek i innych urządzeń koniecznych w ogrodzie społecznościowym.