We wrześniu o wrześni
Września pobrzeżna Myricaria germanica to naprawdę piękna i bardzo charakterystyczna roślina zaliczana do „półkrzewów” … chociaż dorasta do 2,5 m wysokości (znajdziecie najczęściej, że do 2 m, ale wierzcie mi, że bywa wyższa!). Przy okazji mała dygresja, pisałem jakiś czas temu tekst o drzewach i przez kilka stron pokazywałem jak ich prawdziwy wygląd (w sensie: spotykany u osobników dzikich, w wieku dorosłym i w starości, a nie w dołach z zaprawioną nawozami ziemią i mających 5-15 lat) nie odpowiada aktualnej definicji drzewa i jego pop-kulturowego wyobrażenia wyniesionego z miast i zieleni urządzonej terenów turystycznych. Po tym wszystkim dostałem uwagi od recenzenta, który zacytował mi „naukową” definicję drzewa i zakwestionował moje wywody… czytał czy nie? Już nie tylko ludzie, ale i drzewa nie mieszczą się w definicjach i pewnie dlatego się je u nas tak masowo wycina. Polska znana jest bowiem powszechnie z ukochania nauki. Za chwile zobaczycie te „półkrzewy”, ale warto jeszcze wspomnieć, że września jest bliskim krewniakiem tamaryszku i dawniej nosiła nazwę Tamarix germanica. Roślina jest niezwykle ciekawa i ekologicznie plastyczna, ale nawet jej zdolności, które czynią z niej gatunek pionierski, nie uchroniły wrześni od masowej zagłady w naszym kraju (ale nie tylko w nim). Różne źródła podają, że występuje od południa Europy aż po Himalaje, w innych podaje się jeszcze Skandynawie (za kręgiem polarnym nigdy jej nie widziałem). Krzew ten rośnie na charakterystycznych nadbrzeżnych kamieńcach czystych, górskich rzek i w Polsce głównym areałem jej występowania są Karpaty. Nie jest długowieczna (żyje ok. 10 lat) i dobrze sobie radzi ze zmiennością koryta rzek górskich, a tam gdzie znajdzie dobre warunki jest jej setki, a nawet tysiące. To może teraz zobaczcie jak wygląda, a opis dodamy jeszcze dalej…
Foty pochodzą z dodatkowej, nie wykorzystywanej w pracy, puli dokumentacji jaką zrobiłem podczas sierpniowego rozpoznania terenowego. Zostało ono zainicjowane doniesieniem o niezwykle licznym stanowisku wrześni. Obecność dużej ilości wrześni pobrzeżnej wskazuje na chronione w UE siedlisko o nazwie: zarośla wrześni na kamieńcach i żwirowiskach górskich potoków ( Salici – Myricarietum – z przewagą wrześni) o specjalnym kodzie 3230. Tego typu stanowiska powinny być chronione jako mało liczne na obszarze UE i dające osłonę wielu innym organizmom, nie tylko roślinnym! Zobaczcie na kilku fotach z jak licznym stanowiskiem mamy do czynienia. Jest ono częścią koryta rzeki Kamienica Nawojowska (źródlisko znajduje się w rejonie Krzyżówki pod Krynicą, a ujście do Dunajca w Nowym Sączu) na terenie granicznym Beskidu Sądeckiego.
Pisałem już, że września jest gatunkiem pionierskim, co oznacza, że w przypadku dobrych (dla niej) warunków siedliskowych, zasiedla szybko nowe połacie czystych i nowych żwirowisk. To zastanawiające jak te wielkie krzewy dają sobie radę na kamieńcach czyli piasku ze żwirem i otoczakami, bez zasobnej gleby, a za to z wielką ilością wody o zmiennej wysokości zalewania terenu! Wszelkie odkrycia żwirowisk powodują, że września (o ile nie jest mechanicznie zniszczona) szybko je opanowuje. Zobaczcie jak tu ekspansywnie wchodzą młode wrześnie i na jak sporym terenie.
Taka piękna roślina, której łanowe występowanie wielu z nas pamięta z dzieciństwa, zasługuje na ochronę, a kamieńce na zachowanie. Niemiecki tamaryszek (pod taką nazwą czasem znajdziecie wrześnię w literaturze i sieci) wraz z właściwym tamaryszkiem i podobnym do nich, ale nie spokrewnionym z nimi – saksaułem, to bardzo interesujące rośliny pionierskie o oryginalnym ulistnieniu, biologii, zastosowaniu i znaczeniu. Zaryzykuje tezę, że to września pobrzeżna z trzech wyżej wymienionych roślin, jest najmniej poznana i zapewne kryje jeszcze wiele tajemnic.